مدیریت گاوهای سخت‌زا (Dystocia) نیازمند **شناخت عوامل خطر، مداخله به‌موقع و مراقبت‌های پس از زایمان** است. سخت‌زایی یکی از عوامل اصلی تلفات گوساله‌ها و کاهش تولیدمثل در گله است. در اینجا راهکارهای جامع ارائه می‌شود:
---
### **علل اصلی سخت‌زایی در گاو**
| **عوامل جنینی** | **عوامل مادری** |
|------------------------------|-------------------------------|
| • وزن بالای گوساله (>45 kg) | • لگن تنگ (به‌ویژه در تلیسه‌ها) |
| • وضعیت‌های غیرطبیعی (پا/سر چرخیده) | • عدم انقباض رحم (زور نزدن) |
| • دو قلویی | • چاقی مفرط (BCS > 4) |
| • ناهنجاری‌های مادرزادی | • کمبود کلسیم (هیپوکلسمی) |
| • مرگ جنین در رحم | • پیچ‌خوردگی رحم (Uterine Torsion) |
---
### **پروتکل مداخله در سخت‌زایی**
#### **۱. ارزیابی اولیه (در ۳۰ دقیقه اول زایمان):**
- **علائم هشدار:**
- خروج کیسه آب بیش از ۲-۳ ساعت بدون پیشرفت.
- خونریزی قرمز روشن از واژن.
- زور زدن‌های بی‌اثر بیش از ۴۰ دقیقه.
- **معاینه واژن:**
- تشخیص وضعیت جنین (پا/سر)، اندازه لگن، پیچ‌خوردگی رحم.
#### **۲. اقدامات عملی برای اصلاح وضعیت:**
- **لوبریکانت (روان‌کننده):**
استفاده از ژل لوبریکانت (مانند **کربوکسی متیل سلولز**) برای کاهش اصطکاک.
- **تکنیک‌های کشیدن گوساله:**
- کشیدن در زمان **انقباض رحم** (هماهنگ با زور گاو).
- نیروی مجاز: حداکثر **۲ نفر** (نیروی معادل ۱۵۰-۲۰۰ کیلوگرم).
- زاویه کشیدن: **۳۰ درجه به سمت پایین** برای عبور از لگن.
- **اصلاح وضعیت جنین:**
| وضعیت غیرطبیعی | روش اصلاح |
| **سر برگشته** | استفاده از قلاب انگشتی برای کشیدن سر |
| **پای خمیده** | فشار
