شناسایی **علائم اولیه بیماری** در گاوهای پرواری (گاوهای گوشتی) یکی از **مهمترین مهارت‌ها** برای جلوگیری از شیوع بیماری، کاهش تلفات و حفظ سودآوری گله است. تشخیص زودهنگام به شما امکان می‌دهد قبل از حاد شدن وضعیت، اقدامات درمانی و مدیریتی را آغاز کنید. در ادامه کلیدی‌ترین علائم هشداردهنده اولیه توضیح داده می‌شوند:
### 🔍 ۱. **تغییرات رفتاری و وضعیت عمومی**
* **کاهش اشتها یا امتناع از خوردن:** اولین و شایع‌ترین علامت! گاو کمتر به آخور می‌رود، علوفه را انتخاب می‌کند یا کاملاً از خوردن دست می‌کشد.
* **افسردگی و بی‌حالی:** گاو سرپا اما بی‌حال است، سرش پایین است، نسبت به محیط اطراف بی‌تفاوت است و کمتر حرکت می‌کند.
* **انزوا طلبی:** گاو بیمار اغلب خود را از بقیه گله جدا می‌کند و در گوشه‌ای می‌ایستد یا دراز می‌کشد.
* **کاهش فعالیت جویدن:** کاهش زمان نشخوار (کمتر از ۳۰-۴۰ بار در دقیقه) یا توقف کامل آن. مشاهده **کاهش تعداد دفعات نشخوار** یک نشانه قوی است.
* **افزایش زمان دراز کشیدن:** گاو زمان غیرعادی زیادی را در حالت درازکش سپری می‌کند یا به سختی بلند می‌شود.
### 🌡 ۲. **علائم فیزیکی ظاهری**
* **ترشحات غیرطبیعی:**
* **بینی:** آبریزش شفاف، چرکی یا خونی (مشکوک به پنومونی یا عفونت تنفسی).
* **چشم:** اشک‌ریزش شدید، قرمزی ملتحمه، ترشحات چرکی (مشکوک به بیماری‌های عفونی مثل IBR یا آلودگی).
* **دهان:** آبریزش بیش از حد (ممکن است نشانه درد، مشکل بلع یا بیماری دهان مثل تب برفکی).
* **تغییرات در مدفوع:**
* **اسهال:** مدفوع آبکی، شل یا خونی (مشکوک به اسهال ویروسی/باکتریایی، کوکسیدیوز، تغذیه نامناسب).
* **یبوست:** مدفوع سفت و خشک و دفع کم (ممکن است نشانه انسداد یا درد شکمی).
* **رنگ غیرطبیعی:** مدفوع سیاه و قیری (خونریزی دستگاه گوارش فوقانی)، مدفوع حاوی مخاط یا تکه‌های هضم نشده.
* **سرفه یا تنفس غیرطبیعی:** سرفه‌های مکرر (خشک یا مرطوب)، تنفس سریع و سطحی، تنفس با دهان باز یا صدای خس‌خس (مشکوک به پنومونی).
* **پوشش خارجی نامرتب:** موها زبر، خشک، ژولیده و براقیت خود را از دست داده‌اند (نشانه بیماری مزمن یا سوءتغذیه).
* **لنگش خفیف:** تمایل کمتر به حرکت، لنگش جزئی هنگام راه رفتن، ایستادن با پاهای جفت شده یا وزن‌اندازی غیرطبیعی (مشکوک به لمینیت اولیه، ورم مفاصل، عفونت انگشتی).
### 📏 ۳. **علائم حیاتی قابل اندازه‌گیری**
* **تب:** **مهمترین علامت فیزیکی!** دمای مقعدی بالای ۳۹.۵ درجه سانتی‌گراد (در گاو بالغ) نشانه قطعی وجود عفونت یا التهاب است. دماسنج دامپزشکی ضروری است!
* **کاهش رشد یا کاهش وزن:** گاوها به خوبی همتایان خود رشد نمی‌کنند یا حتی وزن از دست می‌دهند (در بررسی دوره‌ای وزن‌کشی مشخص می‌شود).
* **کم‌آبی (دهیدراتاسیون):** برای بررسی، پوست پشت گردن را به آرامی بکشید و رها کنید. در گاو سالم پوست باید فوراً به حالت اول برگردد. اگر چین پوستی بیش از ۲-۳ ثانیه باقی بماند، نشانه کم‌آبی است. خشکی بینی و دهان نیز از علائم است.
### 🐄 ۴. **علائم خاص بیماری‌های شایع گاو پرواری**
* **پنومونی (ذات‌الریه - BRD):** تب، افسردگی، کاهش اشتها، سرفه، ترشحات بینی، تنفس سریع/سخت.
* **اسهال (بیماری‌های گوارشی):** مدفوع شل تا آبکی، کم‌آبی، کاهش شدید رشد، بی‌حالی، موهای ژولیده. در گوساله‌های جوان بسیار خطرناک است.
* **لنگش/لمینیت:** لنگش (حتی خفیف)، تمایل به دراز کشیدن، گرمی و حساسیت به لمس سم، راه رفتن با احتیاط.
* **بیماری‌های متابولیک (در شروع دوره پروار یا تغییر جیره):** بی‌حالی شدید، لرزش عضلات، زمین‌گیری، کاهش اشتها (مشکوک به اسیدوز شکمبه حاد، کتوز).
### ✅ اقدامات کلیدی برای شناسایی زودهنگام
1. **بازدید روزانه منظم و دقیق:** حداقل **دو بار در روز** (صبح و عصر) با **حوصله و دقت** تمام گاوها را مشاهده کنید. بهترین زمان هنگام تغذیه است (مشاهده اشتها).
2. **تمرکز بر رفتار و اشتها:** تغییرات ظریف در اشتها و رفتار اولین زنگ خطر هستند.
3. **اندازه‌گیری دمای بدن:** در صورت مشاهده **هرگونه تغییر رفتار یا ظاهر مشکوک**، اولین قدم **اندازه‌گیری دقیق دمای مقعدی** است. تب علامت قطعی مشکل است.
4. **مهار و معاینه نزدیک:** گاوهای مشکوک را مهار کرده و به دقت معاینه کنید (چشم، بینی، دهان، پوشش، سم، وضعیت بدن).
5. **ثبت دقیق اطلاعات:** اطلاعات گاوهای بیمار (شماره، تاریخ، علائم مشاهده شده، دمای بدن، اقدامات اولیه) را ثبت کنید.
6. **مشاوره سریع با دامپزشک:** در صورت مشاهده تب، کاهش اشتها شدید، اسهال، لنگش واضح یا هر علامت نگران‌کننده دیگر، **بلافاصله با دامپزشک خود تماس بگیرید**. درمان زودهنگام موفقیت‌آمیزتر و کم‌هزینه‌تر است.
7. **جدا کردن (قرنطینه) گاوهای بیمار:** گاوهای مشکوک یا بیمار را فوراً از گله اصلی جدا کنید تا از انتشار بیماری جلوگیری شود.
### 🛡 پیشگیری: بهترین دفاع!
* **قرنطینه ورودی‌ها:** تمام گاوهای جدید را حداقل ۳-۴ هفته جداگانه نگهداری و تحت نظر بگیرید.
* **برنامه واکسیناسیون مناسب:** با مشورت دامپزشک، بر علیه بیماری‌های شایع منطقه (مانند IBR, BVD, PI3, BRSV, پاستورلا، کلستریدیوم) واکسیناسیون انجام دهید.
* **تغذیه اصولی و انتقال تدریجی جیره:** از تغییر ناگهانی جیره اکیداً خودداری کنید. جیره باید متعادل و متناسب با مرحله رشد باشد.
* **تهویه و تراکم مناسب:** هوای تازه و فضای کافی برای هر گاو (حداقل ۳-۴ متر مربع فضای خواب برای پرواری) حیاتی است.
* **بهداشت آب و خوراک:** آب تمیز و کافی همیشه در دسترس باشد. آخورها و آبشخورها را مرتب تمیز کنید.
* **مدیریت استرس:** حمل‌ونقل، اختلاط گروه‌ها، تغییرات آب‌وهوا و واکسیناسیون را با دقت مدیریت کنید.
* **کنترل انگل‌ها:** برنامه منظم ضد انگلی (کرم‌های گرد و کک‌ها) را اجرا کنید.
**جمع‌بندی:** شناسایی بیماری در گاو پرواری نیازمند **دقت بالا، مشاهده‌گری فعال روزانه و آشنایی با رفتار طبیعی گاوها** است. **کاهش اشتها، افسردگی، کاهش نشخوار و تب** مهمترین پرچم‌های قرمز اولیه هستند. سرمایه‌گذاری در **پیشگیری** (واکسیناسیون، تغذیه خوب، کاهش استرس، بهداشت) و **واکنش سریع** به اولین علائم، اساس سلامت گله موفقیت اقتصادی در پرواربندی گاو گوشتی است.
