**ستون فقرات در مرغهای تخمگذار** نقش حیاتی در حمایت از بدن، حرکت، محافظت از نخاع و عملکردهای مرتبط با تخمگذاری دارد. ساختار ستون فقرات مرغها با پستانداران متفاوت است و به دلیل نیازهای خاص فیزیولوژیکی و تولیدمثلی، سلامت آن برای مرغهای تخمگذار بسیار مهم است. در زیر به جزئیات ساختار، عملکرد، مشکلات رایج و مدیریت سلامت ستون فقرات در مرغهای تخمگذار پرداخته میشود:
---
### **ساختار ستون فقرات مرغهای تخمگذار**
ستون فقرات مرغها از پنج بخش اصلی تشکیل شده است:
۱. **مهرههای گردنی (Cervical Vertebrae)**:
- تعداد ۱۴ مهره که انعطافپذیری بالایی برای حرکت سر و گردن فراهم میکنند.
- به مرغها امکان میدهد سر خود را برای تغذیه، نظافت و بررسی محیط اطراف به راحتی حرکت دهند.
۲. **مهرههای سینهای (Thoracic Vertebrae)**:
- ۷ مهره که به دندهها متصل هستند و حفره سینهای را تشکیل میدهند.
- محافظت از اندامهای حیاتی مانند قلب و ریهها.
۳. **مهرههای کمری و خاجی (Lumbar and Sacral Vertebrae)**:
- ۱۴ مهره که بهصورت **سینساکروم (Synsacrum)** (یک ساختار استخوانی یکپارچه) با استخوانهای لگن ادغام شدهاند.
- این بخش، وزن بدن را تحمل کرده و به تولید تخممرغ کمک میکند.
۴. **مهرههای دمی (Caudal Vertebrae)**:
- ۵-۶ مهره متحرک در انتهای ستون فقرات که به دم متصلاند.
- آخرین مهره به **پیگوستیل (Pygostyle)** ختم میشود که پایه اتصال پرهای دم است.
---
### **عملکردهای ستون فقرات**
- **حمایت از وزن بدن** و توزیع فشار ناشی از تخمگذاری.
- **محافظت از نخاع** و انتقال سیگنالهای عصبی.
- **تسهیل حرکت** (راه رفتن، پریدن و تنظیم تعادل).
- **هماهنگی عضلات** برای تشکیل تخممرغ و خروج آن از مجرای تخم.
---
### **مشکلات رایج ستون فقرات در مرغهای تخمگذار**
۱. **شکستگی یا ترک مهرهها**:
- ناشی از **پوکی استخوان (Osteoporosis)** بهدلیل تخلیه کلسیم برای ساخت پوسته تخممرغ.
- مرغهای مسنتر در معرض خطر بیشتری هستند.
- **علائم**: لنگش، بیحرکتی، کاهش تولید تخممرغ.
۲. **دفورمیتیهای ستون فقرات**:
- انحراف ستون فقرات (اسکولیوز یا کیفوز) که ممکن است مادرزادی یا ناشی از تغذیه نامناسب (کمبود ویتامین D یا کلسیم) باشد.
- **علائم**: راه رفتن غیرطبیعی، کاهش تحرک.
۳. **عفونتهای ستون فقرات (اسپوندیلیت)**:
- عفونت باکتریایی یا ویروسی (مانند مایکوپلاسما) که باعث التهاب مهرهها و آسیب به نخاع میشود.
- **علائم**: فلجی پاها، بیاشتهایی، مرگ ناگهانی.
۴. **فشردگی نخاع**:
- ناشی از تومورها، آبسهها یا تروما که به نخاع فشار وارد میکند.
- **علائم**: فلجی، از دست دادن کنترل ادرار/مدفوع.
---
### **عوامل خطر برای مشکلات ستون فقرات**
- **تغذیه نامناسب** (کمبود کلسیم، فسفر، ویتامین D۳).
- **سن بالا** و تولید مداوم تخممرغ.
- **شرایط نامناسب محیطی** (قفسهای کوچک، تحرک کم، نور ناکافی).
- **نژادهای پرتولید** که مستعد پوکی استخوان هستند.
---
### **مدیریت سلامت ستون فقرات**
۱. **تغذیه متعادل**:
- **کلسیم**: جیره باید حاوی ۳.۵-۴.۵٪ کلسیم باشد. استفاده از منابع کلسیمی دیرجذب (مانند صدف خردشده) در شب توصیه میشود.
- **ویتامین D۳**: حداقل ۳۰۰۰ واحد بینالمللی در کیلوگرم جیره برای جذب کلسیم ضروری است.
- **ویتامین K و منیزیم**: بهبود استحکام استخوانها.
۲. **بهبود شرایط محیطی**:
- **فضای کافی**: حداقل ۰.۱ متر مربع فضای مفید به ازای هر مرغ در قفس.
- **امکان تحرک**: دسترسی به فضای باز یا سالنهای پرورش با بستر مناسب برای تقویت عضلات و استخوانها.
- **نورپردازی مناسب**: تحریک سنتز ویتامین D۳ با نور UV.
۳. **پایش سلامت گله**:
- معاینه دورهای برای شناسایی مرغهای با علائم لنگش یا بیحرکتی.
- استفاده از روشهای تصویربرداری (اشعه X) در موارد مشکوک به شکستگی.
۴. **کنترل بیماریها**:
- واکسیناسیون علیه بیماریهای باکتریایی و ویروسی مؤثر بر استخوانها.
- قرنطینه مرغهای بیمار برای جلوگیری از انتشار عفونت.
۵. **انتخاب نژادهای مقاوم**:
- نژادهایی با تراکم استخوانی بالاتر (مانند مرغهای دورگه تخمگذار) انتخاب شوند.
---
### **درمان مشکلات ستون فقرات**
- **شکستگیها**: در موارد خفیف، استراحت و جیره غنیشده با کلسیم مفید است. در موارد شدید، مرغها اغلب درمان نمیشوند و حذف میگردند.
- **عفونتها**: آنتیبیوتیکهای تجویزی (مانند اکسیتتراسایکلین) تحت نظر دامپزشک.
- **تغذیه کمکی**: مکملهای کلسیم و ویتامین D۳ برای بهبود تراکم استخوان.
---
### **پیشگیری**
- **جیره غذایی بالانسشده** در تمام مراحل رشد و تخمگذاری.
- **کاهش استرس** با مدیریت نور، دما و تراکم گله.
- **اجتناب از تولید بیشازحد**: مدیریت دورههای تخمگذاری و القای تولک برای استراحت مرغها.
---
### **نتیجهگیری**
ستون فقرات در مرغهای تخمگذار به دلیل فشار ناشی از تولید مداوم تخممرغ، بسیار آسیبپذیر است. با تأمین مواد مغذی ضروری، بهبود شرایط محیطی و نظارت منظم، میتوان از شکستگیها، دفورمیتیها و عفونتهای ستون فقرات پیشگیری کرد. حفظ سلامت اسکلتی نه تنها رفاه مرغها را افزایش میدهد، بلکه به حفظ بهرهوری اقتصادی گله کمک میکند.
