تولک رفتن یا **پرریزی مرغهای تخمگذار** (Molting in Laying Hens) یک فرآیند طبیعی است که در آن مرغها پرهای قدیمی خود را از دست داده و پرهای جدید رشد میکنند. این دوره معمولاً با کاهش یا توقف تخمگذاری همراه است و بخشی از چرخه زندگی مرغها محسوب میشود. در زیر به توضیح جزئیات این پدیده و روشهای مدیریت آن میپردازیم:
---
### **علل تولک رفتن مرغهای تخمگذار**
۱. **تغییرات فصلی**:
- کاهش نور روز در پاییز و زمستان میتواند محرک تولک باشد.
- تغییرات هورمونی ناشی از کاهش نور، تولید تخممرغ را کاهش داده و انرژی مرغ را به جای تخمگذاری به رشد پرها هدایت میکند.
۲. **استرس**:
- استرس ناشی از تغییرات محیطی (مانند گرما، سرما، جابجایی)، بیماریها یا کمبود مواد مغذی میتواند باعث شروع تولک شود.
۳. **سن مرغ**:
- مرغهای مسنتر (بالای ۱ سال) بیشتر مستعد تولک رفتن هستند.
---
### **مراحل تولک**
- **مرحله اول**: پرریزی از ناحیه سر و گردن آغاز میشود.
- **مرحله دوم**: پرهای سینه و بدن میریزند.
- **مرحله سوم**: پرهای بالها و دم میریزند.
- کل فرآیند بین ۸ تا ۱۶ هفته طول میکشد.
---
### **تأثیر تولک بر تخمگذاری**
- در طول تولک، مرغها تخمگذاری را متوقف یا بسیار کاهش میدهند، زیرا انرژی بدن صرف رشد پرهای جدید میشود.
- پس از پایان تولک، تخمگذاری با کیفیت بهتری از سر گرفته میشود (پوسته تخممرغ محکمتر و اندازه آن بزرگتر میشود).
---
### **مدیریت تولک در مرغداریها**
۱. **تولک اجباری (Induced Molting)**:
- برخی مرغداران با کنترل نور، آب و غذا، تولک را بهصورت مصنوعی القا میکنند تا چرخه تخمگذاری را هماهنگ و بهبود بخشند.
- این روش بحثبرانگیز است و در برخی کشورها به دلایل اخلاقی ممنوع شده است.
۲. **تغذیه مناسب**:
- در طول تولک، جیره غذایی با پروتئین بالا (حدود ۱۸-۲۰%) و مواد معدنی مانند کلسیم و روی ضروری است، زیرا پرها عمدتاً از پروتئین (کراتین) تشکیل شدهاند.
- مکملهای ویتامینی (بهویژه ویتامینهای گروه B) به کاهش استرس کمک میکنند.
۳. **کاهش استرس**:
- حفظ دمای مناسب، تهویه خوب و جلوگیری از تراکم بیش از حد در سالن.
۴. **انتخاب نژادهای مقاوم**:
- برخی نژادها (مانند مرغهای بومی) کمتر مستعد تولک طولانی هستند.
---
### **نشانههای تولک طبیعی**
- ریزش پرها (از سر تا دم).
- کاهش فعالیت و اشتها.
- توقف تخمگذاری.
- رشد پرهای جدید (بهصورت میخهای کوچک روی پوست).
---
### **هشدارها**
- اگر مرغها علائمی مانند بیحالی شدید، اسهال یا کاهش وزن غیرعادی نشان دهند، ممکن است مشکل دیگری مانند بیماری یا انگل وجود داشته باشد و باید با دامپزشک مشورت شود.
---
### **نتیجهگیری**
تولک رفتن مرغهای تخمگذار یک فرآیند طبیعی و ضروری برای تجدید انرژی و بهبود کیفیت تخمگذاری است. با مدیریت صحیح تغذیه، کاهش استرس و نظارت بر سلامت گله، میتوان این دوره را بهخوبی پشت سر گذاشت و بازدهی مرغها را افزایش داد.
