برنامه‌ریزی تغذیه‌ای هفتگی برای شتر باید بر اساس سن، جنسیت، وضعیت فیزیولوژیکی (بارداری، شیردهی، رشد)، سطح فعالیت و شرایط محیطی (فصل، دما، نوع علوفه در دسترس) تنظیم شود. در اینجا یک برنامه کلی و قابل تنظیم برای یک شتر بالغ سالم (حدود 500 کیلوگرم) در شرایط معتدل و بدون فعالیت شدید ارائه می‌شود.

---

## 📅 برنامه تغذیه‌ای هفتگی نمونه برای شتر بالغ

| روز هفته | علوفه اصلی (صبح) | علوفه مکمل / غذا (عصر) | مکمل‌ها | آب |
|----------|-------------------|--------------------------|----------|-----|
| شنبه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه گندم (3 کیلو) | سیلو ذرت (2 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |
| یکشنبه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه جو (3 کیلو) | جو کامل (1 کیلو) + چغندر علوفه‌ای (2 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |
| دوشنبه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه گندم (3 کیلو) | سیلو سورگوم (2 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |
| سه‌شنبه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه جو (3 کیلو) | جو کامل (1 کیلو) + مغز پنبه (0.5 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |
| چهارشنبه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه گندم (3 کیلو) | سیلو ذرت (2 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |
| پنج‌شنبه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه جو (3 کیلو) | جو کامل (1 کیلو) + چغندر علوفه‌ای (2 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |
| جمعه | یونجه خشک (4 کیلو) + کاه گندم (3 کیلو) | سیلو سورگوم (2 کیلو) + مغز پنبه (0.5 کیلو) | سنگ نمک + مکمل ویتامین-معدنی | آزاد — حداقل 20 لیتر |

---

## 📌 توضیحات و نکات کلیدی

### 1. علوفه اصلی (صبح)
- یونجه خشک: منبع پروتئین، کلسیم و ویتامین — حیاتی برای سلامت شتر.
- کاه گندم یا جو: منبع فیبر — برای پر کردن شکم و تحریک جویدن.
- 💡 نسبت یونجه به کاه: 60:40 یا 50:50 — بسته به کیفیت علوفه.

### 2. علوفه مکمل / غذا (عصر)
- سیلو ذرت یا سورگوم: منبع انرژی و فیبر تخمیرشونده.
- جو کامل: غله انرژی‌زا — برای شترهای لاغر یا فعال.
- چغندر علوفه‌ای: منبع الیاف و آب — خوب برای هضم.
- مغز پنبه: منبع چربی و پروتئین — برای افزایش انرژی (حداکثر 0.5-1 کیلو در روز).

### 3. مکمل‌ها
- سنگ نمک: همیشه در دسترس — حیاتی برای تعادل الکترولیتی.
- مکمل ویتامین-معدنی: 2-3 بار در هفته در جیره مخلوط شود — یا به صورت سنگ مکمل در دسترس باشد.
- 💡 در فصل زمستان یا خشکسالی: حتماً ویتامین A, D, E + سلنیوم و مس اضافه شود.

### 4. آب
- همیشه در دسترس — حتی اگر شتر نخورد، باید انتخاب داشته باشد.
- در هوای گرم: مصرف ممکن است به 50-60 لیتر در روز برسد.

---

## 🐫 تنظیم برنامه بر اساس شرایط خاص

### ✅ برای شتر شیرده:
- یونجه را به 5-6 کیلو افزایش دهید.
- جو یا مغز پنبه را به 1.5-2 کیلو برسانید.
- مکمل کلسیم-فسفر اضافه کنید.

### ✅ برای شتر باردار (سه ماه آخر):
- یونجه: 5 کیلو
- جو: 1.5 کیلو
- مکمل ویتامین-معدنی: روزانه

### ✅ برای بچه شتر (6-12 ماهه):
- یونجه نرم: 2-3 کیلو
- جو آسیاب‌شده: 1-2 کیلو
- مکمل رشد (حاوی ویتامین A, D, E, Zn, Cu)

### ✅ در فصل زمستان:
- جو یا چربی (مغز پنبه) را افزایش دهید — برای مقاومت در برابر سرما.
- آب نباید یخ‌زده باشد — در صورت امکان گرم باشد.

### ✅ در فصل تابستان:
- از چغندر علوفه‌ای و سیلو بیشتر استفاده کنید — منبع آب داخلی.
- الکترولیت + ویتامین C و E در آب اضافه کنید — برای کاهش استرس گرمایی.

---

## ⚠️ نکات طلایی

1. تغییر جیره را تدریجی انجام دهید — حداقل در 5-7 روز — تا از مشکلات گوارشی جلوگیری شود.
2. علوفه باید تمیز و عاری از کپک باشد — کپک می‌تواند باعث برونسیت یا کبد چرب شود.
3. همیشه آب تمیز در دسترس باشد — حتی در زمستان.
4. رفتار شتر را رصد کنید — اگر بی‌حال شد، کاهش اشتها داشت یا مدفوعش تغییر کرد، جیره را بازنگری کنید.
5. در صورت امکان، از یک متخصص تغذیه دام مشورت بگیرید — به خصوص برای گله‌های بزرگ.

---

## ✍️ نتیجه‌گیری:

> یک برنامه تغذیه‌ای موفق، برنامه‌ای است که بر اساس نیازهای واقعی شتر تنظیم شود — نه یک فرمول ثابت. 
> این برنامه نمونه را می‌توانید بر اساس وزن، فصل و وضعیت شتر خود شخصی‌سازی کنید.

اگر می‌خواهید برنامه دقیق‌تر و شخصی‌سازی شده بر اساس وزن، سن و شرایط شتر خود داشته باشید، کافی است اطلاعات زیر را به من بدهید:

- وزن تقریبی شتر
- سن (مثلاً 4 سالگی)
- جنسیت (نر / ماده)
- وضعیت (عادی / باردار / شیرده / در حال رشد)
- منطقه جغرافیایی یا فصل