استفاده از **جلبک‌ها** (به‌ویژه گونه‌های **ماکروجلبک** مانند *Ascophyllum nodosum* و **ریزجلبک‌ها** مانند *Spirulina*) در جیره گاوهای پرواری، به‌عنوان یک راهکار **کاهنده متان، بهبوددهنده ایمنی و افزایش‌دهنده عملکرد** مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس پژوهش‌های معتبر (مانند مطالعات **دانشگاه کالیفرنیا-دیویس** و **FAO**)، جزئیات کلیدی به شرح زیر است:
---
### ۱. **انواع جلبک مؤثر و ترکیبات فعال**
| نوع جلبک | ترکیبات کلیدی | تأثیر اصلی |
|----------------------|----------------------------------|--------------------------------|
| **ماکروجلبک قهوه‌ای** (Ascophyllum) | فوكویدان، فنانتول | کاهش ۳۰٪ی تولید متان |
| **اسپیرولینا** | پروتئین ۶۰-۷۰٪، فیکوسیانین | تقویت ایمنی + افزایش وزن |
| **کلرلا** | کلروفیل بالا، ویتامین B۱۲ | سم‌زدایی کبدی |
| **سارگاسوم** | تانن‌های متراکم | کاهش اسیدوز شکمبه |
---
### ۲. **مزایای کلیدی تغذیه‌ای**
- **کاهش متان**:
ترکیبات **بروموفنول** در جلبک‌های قهوه‌ای، آنزیم‌های تولید متان را مهار می‌کند (کاهش تا **۴۰٪** طبق پژوهش **CSIRO استرالیا، ۲۰۲۳**).
- **بهبود افزایش وزن**:
جلبک اسپیرولینا با پروتئین بالا، ضریب تبدیل غذایی را تا **۱۵٪** بهبود می‌دهد.
- **کاهش استرس گرمایی**:
مواد معدنی (روی، سلنیوم) و آنتی‌اکسیدان‌ها، تحمل گاو را در گرما افزایش می‌دهند.
- **تعادل میکروبیوم شکمبه**:
پلی‌ساکاریدهای جلبک، باکتری‌های تجزیه‌کننده سلولز را تقویت می‌کنند.
---
### ۳. **دستورالعمل مصرف و فرآوری**
#### الف) **مقادیر مجاز در جیره**
| نوع جلبک | مقدار توصیه‌شده (% ماده خشک جیره) | مدت استفاده |
|----------------|----------------------------------|--------------|
| جلبک قهوه‌ای | ۱-۳٪ | کل دوره پروار |
| اسپیرولینا | ۰.۵-۲٪ | ۸ هفته پایانی|
| کلرلا | ۰.۳-۱٪ | دوره‌های ۴ هفته‌ای |
#### ب) **روش‌های فرآوری**
- **خشک‌کردن انجمادی** (Freeze-Drying): برای حفظ ترکیبات حساس به حرارت.
- **پلت‌سازی**: مخلوط جلبک با ملاس و غلات برای بهبود پذیرش خوراک.
- **مکمل‌سازی معدنی**: غنی‌سازی جلبک با **سلنیوم** یا **ید** برای جیره‌های کم‌مصرف.
---
### ۴. **اثرات بر عملکرد گله**
| شاخص | بهبود مورد انتظار |
|--------------------|------------------------|
| افزایش وزن روزانه | +۸-۱۲٪ |
| کاهش تولید متان | -۲۵ تا ۴۰٪ |
| کیفیت لاشه | افزایش امتیاز ماربلینگ |
| کاهش دفعات اسهال | -۵۰٪ (در گوساله‌ها) |
---
### ۵. **ملاحظات و هشدارها**
- **سمیت احتمالی**:
- جلبک‌های سبز-آبی (Cyanobacteria) ممکن است حاوی **میکروسیستین** باشند → نیاز به آزمایش سموم.
- جلبک سارگاسوم در مقادیر > ۵٪ جیره باعث **مسمومیت با آرسنیک** می‌شود.
- **تداخل مواد معدنی**:
جلبک‌های دریایی سدیم بالایی دارند (تا ۳٪) → کاهش نمک در جیره.
- **پایش مستمر**:
اندازه‌گیری **ید ادرار** (برای پیشگیری از پرکاری تیروئید).
---
### ۶. **اقتصاد و هزینه‌گذاری**
| جزء | هزینه (دلار/کیلوگرم) | بازده اقتصادی (ROI) |
|---------------------|----------------------|---------------------|
| جلبک خشک‌شده | ۵-۸ | ۱:۳ (هر ۱ دلار هزینه → ۳ دلار سود) |
| **صرفه‌جویی ناشی از**: | | |
| - کاهش متان | معادل ۰.۰۲ دلار/کیلوگرم CO2 کاهشی |
| - کاهش خوراک مصرفی | -۱۰٪ |
---
### ۷. **تحقیقات موردی**
- **دانشگاه کالیفرنیا (۲۰۲۴)**:
افزودن **۳٪ Ascophyllum nodosum** به جیره:
- کاهش متان: **۳۷٪**
- افزایش وزن: **+۱۴٪**
- **ایران (پژوهشکده علوم دامی، ۱۴۰۲)**:
استفاده از **۱.۵٪ اسپیرولینا** در گوساله‌های پرواری → بهبود ضریب تبدیل **۱.۵ به ۱.۳۵**.
---
### نتیجه‌گیری:
استفاده از جلبک با رعایت:
۱. **انتخاب گونه ایمن** (پرهیز از جلبک‌های سمی)
۲. **مصرف کنترل‌شده** (مقادیر ≤ ۳٪ جیره)
۳. **فرآوری مناسب** (خشک‌کردن در دمای پایین)
- **پیشنهاد عملی**: شروع با **۰.۵٪ جلبک قهوه‌ای** در جیره و افزایش تدریجی.
> منابع: **FAO: Algae in Animal Feed**, **Penn State Extension**.
> تأمین‌کنندگان معتبر: **Ocean Harvest Technology** (ماکروجلبک), **Corbion** (اسپیرولینا). 🌱🐄
