در مورد واکسن بیماری تب دره ریفت (Rift Valley Fever - RVF) در شتر، باید گفت که شترها — همانند گاو، گوسفند و بز — حساس به ویروس تب دره ریفت هستند و می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. این بیماری عمدتاً توسط پشه‌ها منتقل می‌شود و در مناطق آفریقا، شبه‌جزیره عربستان و جنوب غرب آسیا شیوع دارد.
---
## ✅ آیا واکسن تب دره ریفت برای شتر وجود دارد؟
🔹 بله — واکسن‌های تب دره ریفت برای شتر وجود دارند و در کشورهایی که این بیماری مستقر یا تهدیدکننده است، استفاده می‌شوند.
🔹 واکسن‌های موجود عمدتاً برای گاو و گوسفند طراحی شده‌اند، اما به صورت خارج از برچسب (Off-label) در شترها نیز مؤثر و ایمن هستند.
در کشورهایی مانند سودان، کنیا، عربستان سعودی، موریتانی و مصر، واکسیناسیون شترها بخشی از برنامه ملی کنترل تب دره ریفت است — به ویژه در مناطقی که:
- سابقه شیوع بیماری وجود دارد.
- فصل بارندگی و فعالیت پشه‌ها شروع می‌شود.
- شترها در مجاورت دام‌های آلوده یا مناطق مرطوب نگهداری می‌شوند.
---
## 🐫 علائم تب دره ریفت در شتر:
- تب ناگهانی و بی‌حالی
- کاهش تولید شیر (در شترهای شیرده)
- سقط جنین در ماده‌های باردار — یکی از مهم‌ترین علائم
- مرگ ناگهانی در بره‌ها و شترهای جوان
- در موارد نادر: علائم کبدی یا عصبی
> ⚠️ نکته مهم: شترها می‌توانند بدون علامت نیز ویروس را در خون داشته باشند و به عنوان مخزن ویروس عمل کنند — به ویژه در فصل‌های بارندگی و فعالیت پشه‌ها.
---
## 💉 انواع واکسن‌های مورد استفاده در شتر:
| نوع واکسن | توضیح | مورد استفاده در شتر |
|-----------|--------|---------------------|
| واکسن زنده تخفیف (Smithburn strain) | ارزان و مؤثر — اما در ماده‌های باردار باعث سقط می‌شود. | ✅ بله — اما فقط در شترهای غیرباردار و خارج از فصل بارداری. |
| واکسن غیرفعال (کشته) | ایمن برای شترهای باردار — اما نیاز به تزریق تقویتی و هزینه بالاتر دارد. | ✅ بله — به ویژه در گله‌های شیرده و باردار. |
| واکسن زنده مهندسی شده (MP-12, Clone 13) | ایمن‌تر از Smithburn — Clone 13 برای حیوانات باردار نیز ایمن است. | ✅ در برخی کشورها استفاده می‌شود — اما دسترسی محدود است. |
---
## 📌 شرایط تزریق واکسن تب دره ریفت در شتر:
### ۱. سن مناسب:
- از ۴-۶ ماهگی به بعد.
- در شترهای بالغ بدون سابقه واکسیناسیون، می‌توان در هر زمان شروع کرد.
### ۲. روش تزریق:
- زیرجلدی (SC) — رایج‌ترین روش.
- عضلانی (IM) — در برخی واکسن‌ها.
### ۳. برنامه واکسیناسیون:
- واکسن زنده: یک دوز — ایمنی طولانی‌مدت (چند سال).
- واکسن غیرفعال: یک دوز اولیه + یک دوز تقویتی بعد از ۳-۴ هفته — سپس تقویت سالانه.
> 🚨 در شترهای باردار: فقط از واکسن غیرفعال یا Clone 13 استفاده کنید — واکسن زنده Smithburn باعث سقط جنین می‌شود.
---
## 📌 وضعیت در ایران:
در ایران، تب دره ریفت یک بیماری خارجی (Exotic) است و تاکنون هیچ موردی از شیوع آن در کشور گزارش نشده است.
بنابراین، واکسیناسیون شترها در برابر تب دره ریفت در ایران ضروری یا اجباری نیست.
اما:
✅ در مناطق مرزی با کشورهای پرخطر (مثل پاکستان، افغانستان — هرچند خود آن‌ها هم شیوع ندارند)، نگهداری از واکسن در انبارهای اضطراری سازمان دامپزشکی انجام می‌شود — برای استفاده در صورت ورود بیماری.
✅ در صورت شیوع در کشورهای همسایه، ممکن است واکسیناسیون اضطراری در مناطق مرزی آغاز شود.
---
## 🧪 شرایط مهم قبل از تزریق واکسن:
| شرط | توضیح |
|------|--------|
| شتر باید سالم باشد | تزریق واکسن در شتر بیمار یا تحت استرس ممنوع است. |
| اجتناب از تزریق در شترهای باردار (با واکسن زنده) | مگر اینکه از واکسن Clone 13 یا غیرفعال استفاده شود. |
| نگهداری صحیح واکسن | واکسن‌های زنده باید در زنجیره سرد (Cold chain) نگهداری شوند. |
| استفاده از سرنگ و سوزن استریل | برای جلوگیری از عفونت و انتقال بیماری. |
---
## 📌 جمع‌بندی:
> واکسن تب دره ریفت در شتر — در کشورهای شیوع‌دار "ضروری" و در کشورهای بدون شیوع (مثل ایران) "غیرضروری" است — اما باید در شرایط اضطراری آماده باشد.
> در صورت ورود بیماری به کشور، واکسیناسیون سریع شترها (به ویژه در مناطق مرزی و مرطوب) یکی از مؤثرترین راه‌های کنترل شیوع خواهد بود.
---
🩺 پیشنهاد: اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که خطر ورود تب دره ریفت وجود دارد (مثلاً نزدیک مرزهای جنوبی یا شرقی)، با اداره دامپزشکی منطقه خود هماهنگ کنید و از برنامه‌های آماده‌باش مطلع شوید.
اگر نیاز به نام دقیق واکسن یا برنامه واکسیناسیون برای شرایط خاص دارید، خوشحال می‌شوم کمک کنم. 🐫💉
