**هیپوفیز در مرغ های تخمگذار: نقش و اهمیت**
هیپوفیز (غده هیپوفیز) در مرغهای تخمگذار یک غده درونریز کوچک اما حیاتی است که در قاعده مغز قرار دارد و نقش مرکزی در تنظیم سیستم تولیدمثلی و تخمگذاری ایفا میکند. این غده به دو بخش **قدامی (آدنوهیپوفیز)** و **خلفی (نوروهیپوفیز)** تقسیم میشود و هورمونهای کلیدی زیر را ترشح میکند:
---
### **۱. هورمونهای هیپوفیز قدامی و نقش آنها**
- **هورمون محرک فولیکول (FSH):**
رشد و بلوغ فولیکولهای تخمدان را تحریک میکند. این فولیکولها حاوی زرده تخمک هستند که برای تشکیل تخممرغ ضروری است.
- **هورمون لوتئینهکننده (LH):**
باعث تخمکگذاری (آزاد شدن زرده از فولیکول) و تشکیل جسم زرد در تخمدان میشود.
- **پرولاکتین:**
در مرغهای مادر، پرولاکتین مسئول رفتار کرچی (تمایل به خوابیدن روی تخمها) است، اما در مرغهای تخمگذار تجاری، سطح بالای پرولاکتین ممکن است تخمگذاری را مهار کند.
---
### **۲. ارتباط هیپوفیز با سیستم تولیدمثلی**
- هیپوفیز تحت کنترل **هیپوتالاموس** (از طریق هورمون آزادکننده گنادوتروپین یا GnRH) فعالیت میکند.
- نور روزانه (از طریق گیرندههای نوری در هیپوتالاموس) ترشح GnRH و در نتیجه FSH و LH را تنظیم میکند. افزایش نور معمولاً تخمگذاری را تحریک میکند.
- اختلال در عملکرد هیپوفیز (مثلاً به دلیل تومورها، عفونتها، یا کمبودهای تغذیهای) میتواند منجر به کاهش تولید تخممرغ، بینظمی در چرخه تخمگذاری یا توقف کامل آن شود.
---
### **۳. عوامل مؤثر بر عملکرد هیپوفیز**
- **نور:**
طول روز و شدت نور بر ترشح هورمونهای هیپوفیز تأثیر مستقیم دارد. برنامههای نوری مصنوعی در مرغداریها برای تحریک تخمگذاری استفاده میشود.
- **تغذیه:**
کمبود مواد مغذی مانند ویتامین E، سلنیوم، یا اسیدهای آمینه خاص (مثل متیونین) میتواند عملکرد هیپوفیز و تخمدان را مختل کند.
- **استرس:**
استرس گرمایی، تراکم بالا، یا بیماریها با افزایش کورتیکوستروئیدها (هورمونهای استرس) ترشح FSH و LH را مهار میکنند.
---
### **۴. اختلالات مرتبط با هیپوفیز**
- **تومورهای هیپوفیز:**
نادر هستند، اما ممکن است باعث ترشح غیرطبیعی هورمونها و کاهش تولید تخممرغ شوند.
- **سندرم تخمدان کیستیک:**
اختلال در ترشح LH و FSH میتواند منجر به تشکیل کیستهای تخمدانی و کاهش باروری شود.
---
### **۵. مدیریت بهینه برای سلامت هیپوفیز**
- تأمین **۱۶–۱۴ ساعت نور روزانه** با استفاده از نور مصنوعی.
- استفاده از جیرههای متعادل حاوی ویتامینها، مواد معدنی، و پروتئین کافی.
- کاهش عوامل استرسزا (دمای مناسب، تهویه خوب، و تراکم پایین).
---
**نتیجهگیری:**
هیپوفیز در مرغهای تخمگذار به عنوان "فرمانده سیستم هورمونی" نقش اساسی در کنترل تخمگذاری دارد. مدیریت صحیح نور، تغذیه، و شرایط محیطی برای حفظ سلامت این غده و دستیابی به حداکثر تولید تخممرغ ضروری است.
