مدیریت تغذیه گاوهای آبستن در **سه ماهه آخر آبستنی** (معمولاً از ماه ششم تا زایمان) یکی از حساسترین و حیاتیترین مراحل در پرورش گاوهای شیری و گوشتی است. این دوره نیازمند توجه ویژه به دلیل:
- رشد سریع جنین (حدود ۷۰% رشد جنین در این مرحله اتفاق میافتد)
- آمادهسازی گاو برای زایمان و شروع شیردهی
- پیشگیری از اختلالات متابولیکی پس از زایمان
---
### **اصول کلیدی تغذیه در سه ماهه آخر آبستنی:**
1. **افزایش نیازهای انرژی و پروتئین:**
- **انرژی:** نیاز انرژی تا ۳۰% افزایش مییابد. کمبود انرژی منجر به **کتوز** و کاهش وزن گاو میشود.
- **پروتئین:** استفاده از منابع **پروتئین عبوری (RUP)** مانند کنجاله سویای حرارتدیده یا مکملهای پروتئینی ویژه برای تأمین نیاز جنین و ترمیم بافتهای مادر ضروری است.
- **مقدار پیشنهادی:** جیره باید حاوی ۱٫۴-۱٫۵ Mcal NEl/kg و ۱۲-۱۴% پروتئین خام باشد.
2. **تأمین مواد معدنی حیاتی:**
- **کلسیم (Ca) و فسفر (P):**
- نسبت ایدهآل: **۱٫۵:۱ تا ۲:۱ (Ca:P)**.
- کمبود کلسیم عامل اصلی **تب شیر (Hypocalcemia)** پس از زایمان است.
- **منیزیم (Mg):** روزانه ۰٫۴% جیره خشک (پیشگیری از تتانی).
- **سلنیوم (Se) و ویتامین E:** کاهش جفت ماندگی و ورم پستان (مقدار توصیه شده: ۰٫۳ ppm سلنیوم و ۱۰۰۰-1500 IU ویتامین E روزانه).
- **روی (Zn) و مس (Cu):** تقویت سیستم ایمنی و سلامت سم.
3. **ویتامینهای ضروری:**
- **ویتامین A:** برای سلامت جفت و سیستم ایمنی (حداقل ۱۰۰,000 IU روزانه).
- **ویتامین D:** جذب کلسیم (حداقل ۳۰,000 IU روزانه).
4. **مدیریت فیبر و NFC (کربوهیدراتهای غیرفیبری):**
- **فیبر مؤثر (aNDF):** حداقل ۲۸-۳۲% جیره خشک برای حفظ سلامت شکمبه.
- **NFC:** کمتر از ۴۲% برای پیشگیری از اسیدوز شکمبهای.
- استفاده از **یونجه با کیفیت** یا **سیلاژ ذرت** توصیه میشود.
5. **انتقال به جیره زایش (Close-up Period):**
- ۲-۳ هفته قبل از زایمان، گاوها باید به **جیره گروه زایش** منتقل شوند.
- این جیره شامل:
- افزایش تدریجی کنسانتره (تا ۰٫۵-۱% وزن بدن).
- مکملهای آنیونی (برای تنظیم DCAD به منفی ۵۰ تا -۱۵۰ mEq/kg) جهت پیشگیری از تب شیر.
- افزودنیهای مخمری برای بهبود هضم.
---
### **چالشهای رایج و راهکارها:**
- **کاهش فضای شکمبه:**
- راهکار: افزایش دفعات تغذیه (حداقل ۲ بار در روز)، استفاده از خوراک با چگالی انرژی بالا.
- **استرس گرمایی:**
- راهکار: افزودن **بافرهای شکمبهای (بی کربنات سدیم)**، تغذیه در شب، تأمین آب خنک.
- **کاهش اشتها:**
- راهکار: افزودن **محلولهای ملاس** یا **طعمدهندهها** برای بهبود پذیرش خوراک.
---
### **نکات عملی برای اجرا:**
1. **تقسیم جیره روزانه به چند وعده** (۳-۴ وعده) برای جلوگیری از نوسانات شکمبهای.
2. **دسترسی آزاد به آب تمیز** (مصرف آب تا ۱۵۰ لیتر در روز).
3. **پایش وضعیت بدنی (BCS):**
- هدف: BCS=3٫5 (در مقیاس ۱-۵) در زمان زایمان.
- افزایش بیش از حد BCS منجر به کبد چرب میشود.
4. **جداسازی گاوهای انتهای آبستنی** از گاوهای خشک برای مدیریت تغذیه اختصاصی.
---
### **پیشگیری از بیماریهای متابولیک:**
- **کتوز:** تأمین انرژی کافی با منابعی مانند **پروپیلن گلیکول** (۳۰۰-۴۵۰ ml/روز) در ۱۰ روز آخر.
- **جفت ماندگی:** مکمل **سلنیوم + ویتامین E** و مدیریت استرس.
- **جابجایی شیردان:** پایش فیبر جیره و پرهیز از تغییرات ناگهانی.
---
### **جمعبندی نهایی:**
تغذیه صحیح در سه ماهه آخر آبستنی، پایه **سلامت گاو در دوره انتقال** و **تولید شیر بهینه** پس از زایمان است. همکاری با متخصص تغذیه برای تنظیم جیره بر اساس **آنالیز علوفه** و **نیازهای گله** شما ضروری است. هرگونه اشتباه در این دوره ممکن است اثرات جبرانناپذیری بر تولیدمثل و تولید شیر داشته باشد!
اگر نیاز به جزئیات بیشتر درباره فرمولاسیون جیره یا مکملهای خاص دارید، خوشحال میشوم کمک کنم. 😊
