سی آر دی (Chronic Respiratory Disease) یا بیماری تنفسی مزمن یکی از بیماری‌های شایع در جوجه‌های مرغ تخم‌گذار است که به‌ویژه در مرغداری‌ها با تراکم بالا و شرایط بهداشتی نامناسب مشاهده می‌شود. این بیماری معمولاً به دلیل عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا ترکیبی از هر دو ایجاد می‌شود و می‌تواند تأثیر زیادی بر تولید و سلامت جوجه‌ها داشته باشد.

### علل

سی آر دی معمولاً به‌وسیله باکتری **Mycoplasma gallisepticum** ایجاد می‌شود، اما می‌تواند به‌وسیله عوامل دیگر نیز تشدید شود:

1. **عفونت‌های باکتریایی**: مانند مایکوپلاسما و کلامیدیا.

2. **عفونت‌های ویروسی**: مانند ویروس آنفولانزا و ویروس نیوکاسل.

3. **عوامل محیطی**: شرایط بهداشتی نامناسب، تهویه ضعیف، و استرس‌های محیطی.

### نشانه‌ها

علائم بالینی سی آر دی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. **مشکلات تنفسی**:

   - خس‌خس سینه

   - سرفه و عطسه

   - تنفس سخت و صدای غیرطبیعی

2. **علائم عمومی**:

   - بی‌حالی و ضعف عمومی

   - کاهش تولید تخم‌مرغ

   - کاهش اشتها

3. **ترشحات**:

   - ترشحات بینی و چشم (ممکن است عفونی و چرکی باشد)

4. **علائم گوارشی**:

   - در برخی موارد، ممکن است جوجه‌ها دچار اسهال شوند.

### تشخیص

تشخیص سی آر دی معمولاً شامل بررسی تاریخچه بهداشتی، علائم بالینی، و آزمایش‌های میکروبیولوژیکی برای شناسایی عامل عفونی است. همچنین، ممکن است از روش‌های تصویربرداری برای بررسی وضعیت ریه‌ها و سیستم تنفسی استفاده شود.

### پیشگیری و کنترل

1. **بهداشت و نظافت**:

   - حفظ شرایط بهداشتی در مرغداری و جلوگیری از آلودگی محیط.

   - ضدعفونی مداوم تجهیزات و فضاهای پرورش.

2. **مدیریت تغذیه**:

   - تأمین جیره غذایی متعادل و مناسب به منظور تقویت سیستم ایمنی جوجه‌ها.

3. **کنترل استرس**:

   - مدیریت شرایط محیطی و کاهش استرس‌های ناشی از تغییرات دما و شلوغی.

4. **واکسیناسیون**:

   - در صورت وجود، استفاده از واکسن‌های مربوط به بیماری‌های تنفسی.

5. **نظارت بر سلامت جوجه‌ها**:

   - پایش منظم سلامت جوجه‌ها و تشخیص زودهنگام علائم بیماری.

6. **درمان دارویی**:

   - در صورت بروز بیماری، مشاوره با دامپزشک برای تجویز داروهای مناسب، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدالتهابی.

### نتیجه‌گیری

سی آر دی یک بیماری جدی در جوجه‌های مرغ تخم‌گذار است که می‌تواند به کاهش تولید و تلفات منجر شود. با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و مدیریت بهینه، می‌توان از شیوع این بیماری جلوگیری کرده و سلامت گله را حفظ نمود. در صورت بروز علائم، مشاوره با دامپزشک ضروری است.