کاهش تلفات در دوره پرواربندی گاوهای گوشتی نیازمند **مدیریت جامع** است که عوامل مختلفی از سلامت تا تغذیه و محیط را پوشش می‌دهد. در ادامه، روش‌های کلیدی برای به حداقل رساندن تلفات ارائه می‌شود:
### **۱. مدیریت تغذیه و آب (پایه پیشگیری)*- **تغذیه متعادل و مرحله‌ای:**
- استفاده از جیره‌های **علمی و متناسب با سن، وزن و نژاد** گاو (با کمک متخصص تغذیه).
- افزایش تدریجی کنسانتره برای جلوگیری از **اسیدوز شکمبه** (مثلاً شروع با ۵۰٪ علوفه و ۵۰٪ کنسانتره).
- افزودن **بافرها (مثل بیکربنات سدیم)** به جیره برای ثبات pH شکمبه.
- **کیفیت خوراک:**
- جلوگیری از کپک‌زدگی، فساد و آلودگی قارچی (مایکوتوکسین‌ها) در علوفه و کنسانتره.
- خرد کردن مناسب علوفه برای بهبود هضم.
- **دسترسی دائمی به آب تمیز:**
- تأمین آب **خنک، تمیز و کافی** (مصرف آب در پرواربندی تا ۵۰ لیتر در روز به ازای هر رأس).
- نظافت روزانه آبشخورها برای جلوگیری از رشد جلبک و باکتری.
---
### **۲. بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها**
- **برنامه واکسیناسیون منظم:**
- واکسیناسیون علیه بیماری‌های شایع (مانند **IBR، BVD، پاستورلوز، شاربن، تب برفکی**) طبق برنامه دامپزشک.
- **کنترل انگل‌ها:**
- سم‌پاشی دوره‌ای برای انگل‌های خارجی (کنه، شپش) و داروی ضد انگلی برای کرم‌های دستگاه گوارش.
- **قرنطینه گاوهای جدید:**
- جداسازی گاوهای تازه وارد به مدت **۲-۳ هفته** قبل از ورود به گله اصلی.
- **ضدعفونی مستمر جایگاه:**
- پاکسازی بستر، آخور و آبشخورها با مواد ضدعفونی کننده (مثل آهک، ید).
---
### **۳. مدیریت محیط و جایگاه**
- **تهویه مناسب:**
- نصب **فن‌های سقفی** و **تهویه طبیعی** (بازشوهای کافی) برای کاهش تجمع گازهای سمی (NH₃، CO₂).
- **کنترل تراکم گله:**
- تخصیص حداقل **۳-۴ متر مربع** فضای سرپوشیده به ازای هر رأس گاو (جلوگیری از ازدحام و استرس).
- **بستر خشک و نرم:**
- استفاده از بستر **کاه، خاک اره یا شن نرم** و تعویض منظم آن برای پیشگیری از **لنگش** و ورم پستان.
- **سایه‌بان در تابستان:**
- ایجاد سایه‌بان با ارتفاع کافی (حدود ۴ متر) برای کاهش استرس گرمایی.
---
### **۴. نظارت و مدیریت روزانه**
- **پایش سلامت گله:**
- **معاینه روزانه** گاوها (بررسی اشتها، تحرک، وضعیت تنفس، مدفوع و علائم بیماری).
- جداسازی سریع حیوانات بیمار برای درمان هدفمند.
- **ثبت دقیق اطلاعات:**
- ثبت **وزن‌کشی دوره‌ای**، میزان مصرف خوراک، تلفات و علت آن‌ها.
- **کاهش استرس:**
- اجتناب از جابجایی‌های غیرضروری، سر و صدای ناگهانی و تغییرات ناگهانی جیره.
- تأمین فضای کافی در آخور برای جلوگیری از رقابت غذایی.
---
### **۵. کنترل بیماری‌های شایع پرواربندی**
- **پیشگیری از اسهال:**
- واکسیناسیون مادران برای ایمنی گوساله‌ها، ضدعفونی جایگاه و استفاده از پروبیوتیک‌ها.
- **درمان سریع پنومونی (ذات‌الریه):**
- تشخیص به موقع (ترشحات بینی، سرفه، تنفس سریع) و درمان با آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر.
- **مدیریت لنگش:**
- اصلاح کف جایگاه (عاری از سنگ و شی تیز)، هرس منظم سم و حمام سم با سولفات مس.
---
### **۶. انتخاب دام مناسب**
- **خرید گوساله‌های سالم:**
- انتخاب گوساله‌های با **وزن بالای ۲۰۰ کیلوگرم**، بدون سابقه بیماری و دارای شناسنامه سلامتی.
- **پرهیز از اختلاف سنی زیاد:**
- گروه‌بندی گاوها بر اساس **سن و وزن** برای رقابت عادلانه در دسترسی به خوراک.
---
### **۷. آموزش کارکنان**
- **آگاهی از علائم بیماری:** آموزش شناسایی علائم اولیه بیماری (بی‌حالی، کاهش اشتها، له‌له زدن).
- **مدیریت صحیح خوراک:** جلوگیری از تغییر ناگهانی جیره و اطمینان از توزیع یکنواخت خوراک.
---
### **جمع‌بندی نهایی**
| عامل کلیدی | اقدامات مؤثر |
|------------|--------------|
| **تغذیه** | جیره متعادل، آب تمیز، بافرها |
| **بهداشت** | واکسیناسیون، ضدعفونی، قرنطینه |
| **محیط** | تهویه، فضای کافی، بستر خشک |
| **نظارت** | پایش روزانه، ثبت اطلاعات، کاهش استرس |
کاهش تلفات در پرواربندی مستلزم **پیشگیری** است نه درمان! اجرای همزمان این راهکارها تا ۹۰٪ از تلفات ناشی از بیماری‌ها، سوءتغذیه و استرس محیطی جلوگیری می‌کند. همکاری با **دامپزشک** و **متخصص تغذیه** برای طراحی برنامه اختصاصی گله ضروری است.
