تغذیه شتر باردار در ماه‌های آخر بارداری (به‌ویژه ۳ ماه آخر) از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در این دوره جنین بیشترین رشد را دارد و نیازهای مادر به انرژی، پروتئین، مواد معدنی و ویتامین‌ها به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. همچنین، شتر در این دوره باید ذخایری برای تولید شیر در دوره شیردهی بعد از زایش نیز تجمع دهد. در غیر این صورت، ممکن است با کاهش وزن، کاهش تولید شیر، تأخیر در بازگشت به چرخه زایشی و حتی سقط جنین یا متولد شدن بره‌های ضعیف مواجه شود.
---
### ✅ نیازهای تغذیه‌ای شتر باردار در ماه‌های آخر:
#### ۱. انرژی (کل انرژی قابل متابولیزه – ME)
- نیاز به انرژی در ۳ ماه آخر بارداری حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد نسبت به اوایل بارداری افزایش می‌یابد.
- منابع انرژی: علوفه با کیفیت، غلات (جو، ذرت، گندم)، کنجاله‌ها (کنجاله سویا، کنجاله آفتابگردان).
#### ۲. پروتئین قابل هضم (CP)
- نیاز به پروتئین در این دوره به حدود ۱۲ تا ۱۴ درصد از ماده خشک جیره می‌رسد.
- منابع پروتئین: کنجاله‌های گیاهی، یونجه با کیفیت، علف‌های مرتعی پروتئینی، مکمل‌های پروتئینی (در صورت نیاز).
#### ۳. مواد معدنی
- کلسیم و فسفر: برای رشد اسکلت جنین و آماده‌سازی برای تولید شیر ضروری هستند. نسبت Ca:P باید حدود ۲:۱ تا ۱.۵:۱ باشد.
- منیزیم، روی، مس، منگنز، سلنیوم و ید: برای عملکرد سیستم ایمنی، تولید مثل و پیشگیری از اختلالات متابولیکی.
- توصیه می‌شود از نمک معدنی مخصوص شتر یا پرک معدنی-ویتامینی استفاده شود.
#### ۴. ویتامین‌ها
- ویتامین A: برای سلامت جنین و جفت، و همچنین سلامت چشم و پوست مادر.
- ویتامین D: برای جذب کلسیم و فسفر.
- ویتامین E و سلنیوم: برای پیشگیری از سقط و تقویت سیستم ایمنی.
- در صورت کمبود علوفه سبز یا نور کافی، مکمل‌های ویتامینی ضروری هستند.
#### ۵. آب آشامیدنی
- شتر باردار به آب تمیز و کافی نیاز دارد، حتی اگر تحمل کم‌آبی دارد، در دوره بارداری پیشرفته نباید آب از او کم شود.
- مصرف آب در این دوره ممکن است به ۱۰ تا ۲۰ لیتر در روز (بسته به دما و جیره) برسد.
---
### 🍽️ نمونه جیره روزانه برای شتر باردار در ۳ ماه آخر (حدود ۵۰۰ کیلوگرم وزن زنده):
| ماده غذایی | مقدار روزانه (کیلوگرم ماده خشک) |
|----------------------|-------------------------------|
| علوفه با کیفیت (یونجه یا علف خشک) | ۶–۸ کیلوگرم |
| غلات (مخلوط جو + ذرت) | ۲–۳ کیلوگرم |
| کنجاله سویا یا آفتابگردان | ۰.۵–۱ کیلوگرم |
| نمک معدنی-ویتامینی | ۵۰–۱۰۰ گرم |
| آب آشامیدنی | آزاد و همیشه در دسترس |
> 💡 نکته: جیره باید به‌صورت تدریجی تغییر کند تا از اختلالات گوارشی (مثل تورم شکم یا اسیدوز) جلوگیری شود.
---
### ⚠️ ملاحظات مهم:
- اجتناب از جیره‌های نامتعادل: کمبود یا زیادی مواد مغذی می‌تواند منجر به سقط، بره‌زایی ضعیف یا اختلالات متابولیکی (مثل تب شیر) شود.
- اجتناب از خوردن گیاهان سمی یا کپک‌زده: به‌ویژه در ماه‌های آخر حساسیت جنین بالاست.
- ورزش ملایم و دسترسی به فضای باز: برای سلامت عمومی و کاهش استرس.
- نظارت بر وضعیت بدنی (BCS): نمره وضعیت بدنی باید در محدوده ۳ تا ۳.۵ (از ۵) باشد. لاغری یا چاقی مضر است.
---
### 🐫 نکته ویژه شتر:
شتر توانایی ذخیره چربی در کوهان را دارد و می‌تواند در شرایط کمبود غذایی از این ذخایر استفاده کند، اما در ماه‌های آخر بارداری نباید به این ذخایر فشار آورد، زیرا ممکن است منجر به کتوسیز (ketosis) یا تأخیر در زایمان شود.
---
### ✅ جمع‌بندی:
> تغذیه مناسب در ۳ ماه آخر بارداری شتر، کلید تأمین سلامت مادر، رشد مناسب جنین، زایمان آسان، تولید شیر کافی و بره‌زایی سالم است. جیره باید غنی، متعادل و با کیفیت باشد و تحت نظر متخصص تغذیه دام تنظیم شود.
اگر منطقه یا نوع شتر (عربی، بکتریایی، هجین و...) مشخص باشد، می‌توان جیره را دقیق‌تر تنظیم کرد. در صورت نیاز، جیره را بر اساس آزمایش علوفه و خاک منطقه نیز بهینه‌سازی کنید.
---
اگر خواستید، می‌توانم جدول جیره را بر اساس وزن یا نوع شما تنظیم کنم. فقط کافی است وزن و نژاد شتر را مشخص کنید. 🐫
