تأثیر **پروتئین عبوری (Rumen Undegradable Protein - RUP)** در جیره گاوهای پرواری، یکی از عوامل کلیدی برای **بهبود افزایش وزن روزانه، کیفیت لاشه و بازده اقتصادی** است. برخلاف پروتئین قابل تجزیه در شکمبه (RDP) که توسط میکروب‌ها مصرف می‌شود، RUP مستقیماً به روده کوچک می‌رسد و به عنوان منبع اسیدهای آمینه ضروری جذب می‌شود. در زیر تحلیل جامعی از نقش RUP ارائه می‌شود:
---
### ۱. **مکانیسم اثر RUP در گاو پرواری**
- **عبور از شکمبه**:
بخشی از پروتئین جیره در شکمبه تجزیه **نمی‌شود** و بدون تغییر به **روده کوچک** می‌رسد.
- **جذب مستقیم**:
در روده به اسیدهای آمینه تبدیل شده و برای **ساخت ماهیچه** (افزایش وزن) و **تولید آنزیم‌ها** استفاده می‌شود.
- **کاهش اتلاف نیتروژن**:
نسبت به RDP، نیتروژن کمتری به صورت اوره دفع می‌شود → **بازده پروتئینی بالاتر**.
---
### ۲. **منابع تامین RUP در جیره**
| منبع پروتئین عبوری | میزان RUP (%) | مثال‌های کاربردی |
|----------------------|---------------|--------------------------|
| **پودر خون** | ۸۰-۹۰٪ | منبع غنی از لیزین |
| **پودر ماهی** | ۷۰-۸۰٪ | امگا-۳ + متیونین بالا |
| **گلوتن ذرت** | ۶۰-۷۰٪ | انرژی بالا + پروتئین |
| **کنجاله سویا حرارت‌دیده** | ۴۰-۵۰٪ | پس از تیمار حرارتی |
| **کنجاله پنبه دانه** | ۴۰-۵۰٪ | ارزان ولی محدودیت گوسیپول |
---
### ۳. **تأثیر RUP بر عملکرد گاو پرواری**
#### الف) **افزایش وزن و کیفیت لاشه**
- **رشد عضلانی بهتر**:
تأمین اسیدهای آمینه ضروری (مثل **لیزین، متیونین**) → افزایش **سنتز پروتئین ماهیچه‌ای**.
- **بهبود شاخص‌های لاشه**:
- افزایش **میزان لخم‌گوشت (Lean meat)**.
- کاهش **چربی پشت** (در صورت تنظیم انرژی جیره).
- **افزایش وزن روزانه (ADG)**:
استفاده از RUP کافی → افزایش ADG تا **۱۵-۲۰٪** در مقایسه با جیره‌های مبتنی بر RDP.
#### ب) **بهره‌وری غذایی**
- **کاهش ضریب تبدیل غذایی (FCR)**:
جیره با ۳۵-۴۰٪ RUP از کل پروتئین → بهبود FCR تا **۸-۱۲٪**.
- **صرفه‌جویی در مصرف خوراک**:
هر کیلوگرم RUP معادل **۱.۵-۲ کیلوگرم RDP** بازدهی دارد.
---
### ۴. **نسبت بهینه RUP به RDP در جیره**
- **پایان دوره پروار (۱۵۰-۳۰۰ کیلوگرم)**:
- **RUP: ۳۵-۴۰٪** از کل پروتئین جیره.
- **RDP: ۶۰-۶۵٪** (برای تغذیه میکروب‌های شکمبه).
- **مثال عملی**:
جیره حاوی ۱۴٪ پروتئین خام → **۵-۶٪ RUP** + **۸-۹٪ RDP**.
---
### ۵. **چالش‌ها و راهکارهای مدیریت RUP**
| چالش | راهکار علمی |
|------------------------|----------------------------------|
| **هزینه بالای منابع RUP** | استفاده از ترکیب منابع ارزان‌تر (گلوتن ذرت + کنجاله پنبه دانه). |
| **اختلال در تخمیر شکمبه** | عدم تجاوز RUP از ۴۰٪ کل پروتئین → حفظ جمعیت میکروبی. |
| **عدم تعادل اسیدهای آمینه** | مکمل‌سازی با **لیزین و متیونین محافظت‌شده**. |
| **کاهش قابلیت هضم** | فرآوری حرارتی مناسب (مثل اکسترودر) → افزایش قابلیت هضم RUP. |
---
### ۶. **نمونه جیره عملی با RUP (برای گاو ۴۰۰ کیلوگرمی)**
| ماده خوراکی | مقدار (کیلوگرم/روز) | درصد RUP از پروتئین آن |
|--------------------|----------------------|------------------------|
| سیلوی ذرت | ۱۵ | ۳۰٪ |
| یونجه | ۳ | ۲۵٪ |
| کنسانتره پروتئینی (شامل): | ۴.۵ | **۴۵٪** |
| - گلوتن ذرت | ۱.۵ | ۶۵٪ |
| - پودر خون | ۰.۳ | ۸۵٪ |
| - کنجاله سویا | ۲.۷ | ۳۵٪ |
| **مکمل معدنی/ویتامینی** | ۰.۲ | - |
> **محاسبه RUP کل جیره**:
> - پروتئین خام جیره ≈ **۱۴.۲٪**
> - سهم RUP ≈ **۵.۱٪** (۳۶٪ از کل پروتئین) ✅
---
### ۷. **جمع‌بندی: مزایای کلیدی RUP**
- **افزایش ۱۵-۲۵٪ای بازده پروتئین** نسبت به جیره‌های متکی بر RDP.
- **کاهش تولید آمونیاک در شکمبه** → پیشگیری از آلکالوز متابولیک.
- **بهبود کیفیت گوشت** (مرمری‌شدن بهتر با تأمین اسیدهای آمینه کافی).
- **کاهش هزینه تمام‌شده** در گله‌های بزرگ با استفاده از منابع بهینه.
> ⚠️ **هشدار نهایی**:
> - افزایش RUP بیش از ۴۰٪ پروتئین جیره → **کاهش تجزیه فیبر در شکمبه** → افت مصرف علوفه!
> - **پایش مداوم**: آنالیز نمونه‌های خوراک و خون برای تنظیم دقیق جیره ضروری است.
با رعایت نسبت RUP:RDP و انتخاب منابع مناسب، می‌توان **افزایش وزن روزانه را به ۱.۸-۲.۲ کیلوگرم** رساند و **دوره پروار را ۳۰-۴۰ روز کوتاه‌تر** کرد.
