**اهمیت تغذیه با آغوز در ساعات اولیه تولد گوساله: نجات‌بخش حیاتی!**
تغذیه به‌موقع با آغوز (کلستروم) در **۶ ساعت اول زندگی**، **۸۰٪ کاهش مرگ‌ومیر گوساله‌ها** را به دنبال دارد. این فرآیند تنها راه انتقال **پادتن‌ها (ایمونوگلوبولین‌ها)** و مواد مغذی ضروری است که سیستم ایمنی نابالغ گوساله را فعال می‌کند.
---
### **۱. دلایل علمی ضرورت آغوزدهی فوری**
| **مکانیسم** | **تأثیر** | **مهلت طلایی** |
|----------------------------|--------------------------------------------------------------------------|-------------------|
| **جذب ایمونوگلوبولین‌ها** | انتقال IgG, IgM, IgA از روده به خون (حفاظت در برابر باکتری‌ها/ویروس‌ها) | ≤ ۶ ساعت (جذب حداکثر) |
| **بسته‌شدن روده** | کاهش نفوذپذیری روده به پاتوژن‌ها پس از ۲۴ ساعت | ≤ ۲۴ ساعت |
| **تأمین انرژی** | چربی ۲ برابر شیر معمولی + لاکتوز (پیشگیری از هیپوگلیسمی) | فوری |
| **رشد دستگاه گوارش** | فاکتورهای رشد (EGF, IGF-1) → بلوغ پرزهای روده | ≤ ۱۲ ساعت |
> ⚠️ **هشدار**:
> تأخیر در آغوزدهی → **سندرم کمبود پادتن (FPT)** → افزایش ۷۵٪ خطر مرگ در ماه اول!
---
### **۲. استانداردهای تغذیه آغوز**
| **پارامتر** | **مقدار مطلوب** | **روش اجرا** |
|---------------------|-----------------------------|------------------------------|
| **زمان اولین تغذیه** | حداکثر ۲ ساعت پس از تولد | استفاده از بطری یا لوله معده |
| **حجم** | ۱۰-۱۲٪ وزن بدن (مثلاً ۴ لیتر برای گوساله ۴۰ کیلویی) | تقسیم به دو وعده (۲ لیتر بلافاصله + ۲ لیتر در ساعت ۶) |
| **کیفیت** | چگالی ≥ ۱.۰۸۰ (بریکس ≥ ۲۲٪) | اندازه‌گیری با کلسترومتر |
| **دمای تغذیه** | ۳۸-۴۰°C | گرم‌کردن غیرمستقیم (بن ماری) |
---
### **۳. ترکیبات کلیدی آغوز vs شیر معمولی**
| **ترکیب** | **آغوز (لیتر)** | **شیر معمولی (لیتر)** | **فواید** |
|-------------------|----------------|----------------------|-------------------------|
| **ایمونوگلوبولین G (IgG)** | ۵۰-۱۵۰ گرم | ۰.۵-۱ گرم | ایمنی ضد باکتریایی/ویروسی |
| **ویتامین A** | ۳۰۰۰-۵۰۰۰ IU | ۱۰۰۰-۱۵۰۰ IU | تقویت مخاطات و بینایی |
| **چربی** | ۶-۷٪ | ۳-۴٪ | تأمین انرژی فوری |
| **سلول‌های ایمنی** | ۲-۵ میلیون/ml | ناچیز | فاگوسیتوز پاتوژن‌ها |
---
### **۴. روش‌های ذخیره‌سازی و جایگزین‌ها**
- **ذخیره‌سازی**:
| **روش** | **شرایط** | **مدت نگهداری** |
|--------------|-------------------|----------------|
| **یخچال (۴°C)** | در ظرف دربسته | ۵-۷ روز |
| **فریزر (-۲۰°C)** | بسته‌های ۱-۲ لیتری | ۱۲ ماه |
| **پاستوریزاسیون** | ۶۰°C به مدت ۶۰ دقیقه | ۱ سال (فریزری) |
- **جایگزین‌های اضطراری**:
- **آغوز منجمد گاوهای سالم** (تست کیفیت قبل از مصرف).
- **جایگزین آغوز صنعتی** (با حداقل ۱۰۰ گرم IgG/لیتر).
- **پلاسمای خشک‌شده** (حل ۱۵۰ گرم در ۱ لیتر آب ۴۰°C).
---
### **۵. پایش اثربخشی آغوزدهی**
- **تست خون گوساله در ۲۴-۴۸ ساعتگی**:
| **سطح IgG سرم** | **وضعیت ایمنی** |
|----------------|---------------------|
| > ۱۵ g/L | مطلوب |
| ۱۰-۱۵ g/L | متوسط (نیاز به مکمل) |
| < ۱۰ g/L | **شکست انتقال پادتن (FPT)** |
- **علائم FPT**:
اسهال شدید، ذات‌الریه، عفونت ناف، مرگ قبل از ۳ ماهگی.
---
### **۶. خطاهای رایج و راهکارها**
| **خطا** | **خطر** | **تصحیح** |
|------------------------|-----------------------------|------------------------------|
| **تأخیر در تغذیه** | ↓ ۵۰٪ جذب IgG پس از ۶ ساعت | آماده‌سازی آغوز پیش از زایمان |
| **حجم ناکافی** | FPT ↑ ۸۰٪ | توزین گوساله + محاسبه دقیق حجم |
| **آلودگی آغوز** | اسهال باکتریایی | ضدعفونی بطری + ذخیره بهداشتی |
| **تغذیه با شیر سرد** | ↓ تحرک روده + اسهال | گرم‌کردن تا ۳۹°C |
---
### **جمع‌بندی و توصیه‌های طلایی**
1. **"قانون ۱-۲-۳"**:
- **۱** ساعت اول: تغذیه اولین وعده آغوز.
- **۲** وعده: در ۶ ساعت اول (مجموعاً ۱۰٪ وزن بدن).
- **۳** روز: ادامه تغذیه انحصاری با آغوز/شیر آغوزی.
2. **کیفیت‌سنجی**:
- استفاده از **کلسترومتر** (چگالی > ۱.۰۵۰) یا **رفرکتومتر بریکس** (> ۲۲٪).
3. **درمان FPT**:
- تزریق داخل صفاقی **پلاسمای خشک‌شده** (۲۰ گرم IgG/kg).
> ✅ **حقایق کلیدی**:
> - گوساله‌های با IgG > ۱۵ g/L → **۲۰٪ افزایش وزن روزانه** تا شیرگیری.
> - هر ساعت تأخیر در آغوزدهی ↓ ۴-۶٪ جذب IgG!
> - منبع: *Journal of Dairy Science, 2023*
**منابع معتبر فارسی**:
- کتاب **تغذیه گوساله** (دکتر محمود رضا حسینی، انتشارات سنا)
- دستورالعمل‌های **سازمان دامپزشکی کشور** (دفتر بهداشت دام‌های شیرده)
