استفاده از **جلبک** (به ویژه گونه‌هایی مانند **اسپیرولینا** و **کلرلا**) در جیره گاوهای پرواری، یک موضوع تحقیقاتی نویدبخش است که می‌تواند مزایای قابل توجهی در تغذیه، سلامت و عملکرد دام داشته باشد. در ادامه، مهم‌ترین جنبه‌های این موضوع بررسی می‌شود:
-
--
### **مزایای استفاده از جلبک در جیره گاوهای پرواری:**
1. **منبع غنی پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری:**
- جلبک‌ها (به‌ویژه اسپیرولینا) حاوی **۵۰–۷۰% پروتئین خام** با کیفیت بالا و اسیدهای آمینه ضروری (مانند لیزین و متیونین) هستند.
- جایگزینی بخشی از کنجاله سویا یا سایر منابع پروتئینی با جلبک می‌تواند هزینه جیره را کاهش دهد.
2. **بهبود سلامت دستگاه گوارش:**
- جلبک‌ها حاوی **پلی‌ساکاریدهای غیرنشاسته‌ای** و **فیبرهای محلول** هستند که می‌توانند جمعیت میکروبی شکمبه را تنظیم کنند.
- برخی مطالعات نشان می‌دهند که جلبک اسپیرولینا سبب **کاهش تولید متان** (تا ۲۰–۳۰%) در شکمبه می‌شود، که هم برای محیط زیست مفید است و هم انرژی دام را حفظ می‌کند.
3. **تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی:**
- جلبک منبع طبیعی **ویتامین‌های گروه B**، **ویتامین E**، **آهن**، **روی**، **سلنیوم** و **ید** است.
- وجود **آنتی‌اکسیدان‌ها** (مثل فیکوسیانین در اسپیرولینا) سبب کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود ایمنی دام می‌شود.
4. **بهبود کیفیت گوشت و شیر:**
- افزودن جلبک به جیره می‌تواند اسیدهای چرب غیراشباع (مثل **EPA** و **DHA**) را در گوشت افزایش دهد که برای سلامتی انسان مفید است.
- در گاوهای شیری، جلبک سبب افزایش **اسیدهای چرب امگا-۳** در شیر می‌شود.
5. **کاهش مشکلات متابولیکی:**
- جلبک‌ها به دلیل ترکیبات ضدالتهابی می‌توانند از بروز **کتوز** یا **اسیدوز شکمبه** جلوگیری کنند.
---
### **چالش‌ها و ملاحظات مهم:**
1. **هزینه اقتصادی:**
- تولید جلبک هنوز **گران** است و ممکن است استفاده گسترده از آن در جیره را محدود کند.
- تحقیقات برای بهینه‌سازی روش‌های کشت و کاهش هزینه‌ها ادامه دارد.
2. **سمیت احتمالی:**
- برخی جلبک‌های دریایی (مثل گونه‌های قهوه‌ای) ممکن است حاوی **فلزات سنگین** (آرسنیک، کادمیوم) باشند.
- ضروری است از منابع **تضمین‌شده و عاری از آلاینده‌ها** استفاده شود.
3. **پایداری مصرف:**
- مصرف بیش از حد جلبک (بیشتر از ۵–۱۰% جیره خشک) ممکن است به دلیل پروتئین بالا و ترکیبات خاص، سبب **کاهش قابلیت هضم** مواد دیگر شود.
4. **طعم و پذیرش توسط دام:**
- برخی جلبک‌ها طعم و بوی قوی دارند که ممکن است پذیرش اولیه توسط گاوها را کاهش دهد.
- اختلاط تدریجی با خوراک اصلی می‌تواند این مشکل را حل کند.
---
### **دوز پیشنهادی و روش مصرف:**
- **مقدار مطلوب:** افزودن **۰.۵–۲% جلبک خشک** از کل ماده خشک جیره (معادل ۵۰–۲۰۰ گرم در روز برای گاو پرواری).
- **نحوه استفاده:** جلبک به صورت **پودر خشک**، **پلت** یا **مکمل مخلوط** با کنسانتره قابل استفاده است.
- **توصیه:** شروع با دوز پایین (۰.۵%) و افزایش تدریجی آن برای سازگاری شکمبه.
---
### **جمع‌بندی:**
استفاده از جلبک در جیره گاوهای پرواری می‌تواند **پروتئین باکیفیت**، **کاهش تولید متان**، و **بهبود سلامت کلی دام** را به همراه داشته باشد، اما **هزینه بالا** و **نیاز به کنترل کیفیت** از موانع اصلی هستند. پیشنهاد می‌شود:
- از جلبک به عنوان **مکمل** (نه منبع اصلی خوراک) استفاده شود.
- نمونه‌های جلبک از نظر آلاینده‌ها آزمایش شود.
- با متخصص تغذیه دام برای تنظیم دقیق جیره مشورت گردد.
منابع علمی معتبر مانند **Journal of Dairy Science** و **Animal Feed Science and Technology** مطالعات گسترده‌ای در این زمینه منتشر کرده‌اند.
